„Kto ratuje jednego człowieka, ratuje cały świat” – te wymowne słowa znalazły się na tablicy upamiętniającej śmierć pani Eleonory Goleń, która została rozstrzelana przez gestapo za ukrywanie żydowskiej dziewczynki. Z tej okazji 05.01.2018 r. na placu przed Sądem Rejonowym w Jaśle odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy, będącej wyrazem hołdu dla odwagi i poświęcenia jej i innych mieszkańców powiatu jasielskiego, którzy nieśli pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.
„Kto ratuje jednego człowieka, ratuje cały świat” – te wymowne słowa znalazły się na tablicy upamiętniającej śmierć pani Eleonory Goleń, która została rozstrzelana przez gestapo za ukrywanie żydowskiej dziewczynki. Z tej okazji 05.01.2018 r. na placu przed Sądem Rejonowym w Jaśle odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy, będącej wyrazem hołdu dla odwagi i poświęcenia jej i innych mieszkańców powiatu jasielskiego, którzy nieśli pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.
Eleonora Goleń z domu Wojnarowicz urodziła się w Wójtowej koło Biecza. W wieku 20 lat wyszła za mąż za Stanisława Golenia. W czasie wojny zamieszkała w nowo wybudowanym domu w Niegłowicach, a mąż pracował i mieszkał w Harklowej. Małżeństwo Goleniów w lecie 1942 r. podjęło wspólnie decyzję o zaopiekowaniu się dwunastoletnią żydowską dziewczynką Aliną Parzyczewską, która miała uchodzić za dziecko siostry pana Stanisława. Wskutek donosu do gestapo o ukrywaniu żydowskiego dziecka, pani Eleonora została aresztowana, a dziewczynka prawdopodobnie zastrzelona podczas ucieczki z domu
w Niegłowicach. Gestapowcy przeprowadzili pokazowy proces, który miał na celu zastraszyć i zniechęcić innych do udzielania pomocy ludności żydowskiej. Po miesięcznym, okrutnym śledztwie i torturach kobieta została 05.01.1943 r. publicznie obnażona i oprowadzona po okolicy, a następnie rozstrzelana pod murem więzienia. Do dziś nieznane jest miejsce jej pochówku, gdyż rodzinie nie oddano ciała. Jedyny ślad po niej to pomnik w Wójtowej, na którym wymienione są nazwiska ofiar hitlerowskiego terroru.
Za swój bohaterski czyn pani Eleonora Goleń została w 2010 r. pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, natomiast jej mąż Stanisław otrzymał takie samo odznaczenie 06.10.2017 r. od Prezydenta RP Andrzeja Dudy. Krzyże zostały przekazane przez wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr. Mateusza Szpytmę w dniu 27.10.2017 r. na ręce syna pana Stanisława – Adama Golenia. Podczas tej uroczystości przedstawiciel IPN wystąpił do pana Adama Pawlusia - Starosty Jasielskiego z sugestią uhonorowania bohaterów pamiątkową tablicą, co spotkało się z jego aprobatą. Władzom powiatu udało się w krótkim czasie zrealizować to zamierzenie i wraz z współorganizatorem Zespołem Szkół Usługowych i Spożywczych w Jaśle przygotowano podniosłą uroczystość. Starostwo Powiatowe ufundowało granitową tablicę, natomiast ZSUiS zaangażował się w przygotowanie oprawy artystycznej i konferencji poświęconej tej tematyce.
Ceremonia odsłonięcia tablicy rozpoczęła się przed budynkiem Sądu Rejonowego
w Jaśle, w miejscu gdzie znajdowało się gestapowskie więzienie. Starosta Jasielski powitał wszystkich zgromadzonych gości, m.in.: panią Alicję Zając - Senator RP, pana Bogdana Rzońcę - Posła na sejm RP, panią Marię Kurowską - Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, pana dr. Mateusza Szpytmę - Wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej
w Warszawie, pana dr. Piotra Szopę z Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, panią Irenę Kozimalę - Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, pana Roberta Snocha - Przewodniczącego Rady Powiatu w Jaśle, pana Tadeusza Gorgosza - Wicestarostę Jasielskiego wraz z członkami zarządu, pana Ryszarda Pabiana - Burmistrza Miasta Jasła wraz z radnymi, pana Adama Golenia wraz z rodziną, pana Jana Gancarskiego - Dyrektora Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, pana Krzysztofa Peca - Kierownika KRUS w Jaśle, dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych i jednostek organizacyjnych Powiatu Jasielskiego, księdza dziekana Zbigniewa Irzyka, młodzież szkolną wraz z opiekunami oraz współorganizatora uroczystości panią Renatę Skórkę - Dyrektora ZSUiS. Po odśpiewaniu hymnu pod przewodnictwem Chóru „Soli Deo” z I Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle, nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy, którego dokonali: pani Alicja Zając, pan Bogdan Rzońca, pani Maria Kurowska, pan Adam Pawluś, pani Renata Skórka i przedstawiciel rodziny pan Adam Goleń.
Po poświęceniu tablicy przez księdza dziekana Zbigniewa Irzyka, delegacje poszczególnych instytucji i szkół złożyły wiązanki kwiatów i zapaliły znicz.
Ceremonię prowadził harcmistrz Wiesław Hap, wartę honorową pełnili harcerze
z 139. Drużyny Harcerskiej „Lisy” i uczniowie z klas mundurowych z Zespołu Szkół Stowarzyszenia Absolwentów Szkół Rolniczych w Trzcinicy oraz z Liceum Ogólnokształcącego Kołaczycach.
Kolejnym punktem uroczystości była konferencja tematyczna w naszej szkole, poświęcona pamięci bohaterów z powiatu jasielskiego, którzy nieśli pomoc Żydom w czasie II wojny światowej. Pani dyrektor Renata Skórka wygłosiła krótkie przemówienie,
a następnie młodzież z jasielskich szkół ponadgimnazjalnych przedstawiła w formie multimedialnej sylwetki osób i rodzin z rejonu jasielskiego, które ryzykując utratą własnego życia, pomagały ludności żydowskiej w okresie wojennym:
I Liceum Ogólnokształcące i Zespół Szkół Technicznych w Jaśle – Anna Kopeć
z Sowiny,
II Liceum Ogólnokształcące – dr Julian Ney i Anna Bogdanowicz,
Zespół Szkół nr 3 w Jaśle – Helena i Jan Kosiba,
Zespół Szkół nr 4 w Jaśle - rodzina Borutów z Huty Polańskiej,
Liceum Ogólnokształcące w Kołaczycach i Zespół Szkół Budowlanych w Jaśle -
rodzina Twardzickich z Bieździadki,
Zespół Szkół Usługowych i Spożywczych w Jaśle – Eleonora Goleń.
„Miłości bez Krzyża nie znajdziecie,
a Krzyża bez miłości nie uniesiecie”
Jan Paweł II
Spotkanie uświetniła część artystyczna przygotowana przez uczniów naszej szkoły pod kierunkiem pani Anny Głowackiej i pani Marzeny Sokołowskiej. Dedykowana była pamięci tym, dla których heroizm wiązał się z niesieniem pomocy każdemu potrzebującemu oraz prześladowanym Żydom, którzy nie uniknęli tragicznego losu.
W kolejnej części spotkania głos zabrali: pan Adam Pawluś, pan Bogdan Rzońca, pani Maria Kurowska, pan dr Piotr Szopa. W imieniu wojewody podkarpackiego pani Irena Kozimala - Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie odczytała list gratulacyjny dla organizatorów, zawierający podziękowanie za cenną inicjatywę zrealizowaną w Jaśle, podejmującą trudny temat, dotyczący relacji polsko-żydowskich. Za przygotowanie uroczystości dziękował jej organizatorom również pan Adam Goleń. Wszyscy mówcy podkreślali ważność tego wydarzenia, nie pozwalającego na to, aby bohaterstwo i człowieczeństwo tych ludzi odeszło w zapomnienie.
Zaproszeni goście mieli okazję zapoznać się z wystawą okolicznościową, przygotowaną przez uczniów i nauczycieli ZSUiS pod przewodnictwem pani Ewy Rączki, poświęconą życiu państwa Eleonory i Stanisława Goleniów oraz innych rodzin ukrywających Żydów. Na wystawie zamieszczono również historie jaślan, którzy otrzymali medal - „Sprawiedliwy wśród narodów świata”, byli to: dr Julian Ney, Anna Bogdanowicz oraz Bronisława i Józef Wydro. Ekspozycja zawierała liczne fotografie judaików przedstawiające kulturę, religię i życie społeczności żydowskiej w czasach, kiedy zamieszkiwali nasze tereny. Zwiedzający mogli również dowiedzieć się z zebranej dokumentacji i zdjęć o rzeczywistości wojennej, w jakiej żyli mieszkańcy Jasła i powiatu jasielskiego.
To międzypokoleniowe spotkanie było, zwłaszcza dla jej młodych uczestników, wspaniałą lekcją historii, rozbudziło zainteresowanie lokalnymi dziejami z okresu II wojny światowej oraz natchnęło do refleksji nad wspólnymi relacjami narodu polskiego
i żydowskiego. Uświadomiło młodzieży, jakimi zasadami i wartościami kierowali się ludzie zdolni do poświęcenia i odwagi.
Uroczystość była upamiętnieniem heroizmu osób z rejonu jasielskiego, którzy żyjąc
w traumatycznych, okupacyjnych warunkach zdali egzamin z człowieczeństwa i dali piękne świadectwo bezinteresownej miłości bliźniego.
Społeczność ZSUiS dziękuje wszystkim, którzy przyczynili się do uświetnienia tego wydarzenia.
<<FOTOGALERIA - uroczystość odsłonięcia tablicy>>
<<FOTOGALERIA - prezentacje szkół>>
<<FOTOGALERIA - część artystyczna>>